ไฮโดรโปนิกส์ ( Hydroponics ) เป็นคามาจากภาษากรีก 2 คา คาว่า ไฮโดร ( Hydro ) ซึ่งแปลว่า “น้า”และคาว่าโพโนส (Ponos) แปลว่า “ ทางาน ” หรือ “ แรงงาน ’’ เมื่อรวมกันจึงมีความหมายว่า การทางานที่เกี่ยวข้องกับน้า เนื่องจากเป็นการปลูกพืชในน้าที่มีธาตุอาหารพืชละลายอยู่ทดแทนการปลูกพืชในดินที่เราใช้ในการปลูกพืชในการเกษตรทั่วไปปัจจุบันการปลูกพืชด้วยวิธีไฮโดรโพนิกส์มีเทคนิคที่คิดค้นพืชใหม่ ๆหลากหลายรูปแบบโดยตัวกลางที่ใช้ในการปลูกไม่ได้จากัดอยู่เฉพาะใช้น้า ( Water culture ) เท่านั้น แต่มีการพัฒนาให้ใช้ตัวกลางหรือวัสดุในการปลูก (Substrate) ทดแทนดินทั้งหมด แล้วรดด้วยสารละลายธาตุอาหารพืชซึ่งเราจะเรียกว่า สับสนเทรต คัลเจอร์ (Substrate culture) หรือ แอกกรีเกตไฮโดรโพนิกส์ (Aggregate hydroponics) ซึ่งเทคนิคดังที่กล่าวมานี้ทั้งหมดนิยมเรียกรวมๆ กันว่า การปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน (Soilless culture)

ไฮโดรโปนิกส์ ( Hydroponics ) มีความหมายว่า การทำงานที่เกี่ยวข้องกับน้ำเนื่องจากเป็นการปลูกพืชในน้ำที่มีธาตุอาหารพืชละลายอยู่ทดแทนการปลูกพืชในดินที่ผ่านมาการปลูกพืชระบบนี้มีการใช้สารเคมีกันมากทำให้ต้นทุนสูงและมีวิธีการที่ยุ่งยากสำหรับเกษตรกรเองคิดว่าไม่สามารถทำได้เพราะไม่มีความรู้และมีต้นทุนต่ำจะทำได้ก็พวกนายทุนใหญ่ๆที่มีต้นทุนสูงอีกทั้งวิธีการปลูกก็ยุ่งยากมีการวัดค่า pH มีวิธีการเตรียมสารละลายธาตุอาหาร พืชและเกษตรเองก็ไม่พยายามที่จะเข้าใจสิ่งเหล่านี้เพราะคิดว่ามัน“ยาก”ดังนั้นจึงคิดหาวิธีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอุปกรณ์เปลี่ยนจากวัสดุอุปกรณ์พวก PVC ที่มีราคาแพงเป็นการใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น ใช้กระบอกไม้ไผ่แทนท่อ PVC ใช้เส้นใยจากทะลายปาล์มน้ำมันเป็นวัสดุปลูกแทนพวก พีต มอส เม็ดโฟม ใช้น้ำส้มควันไม้ที่ได้จากการเผาถ่านมาผสมน้ำฉีดพ่นพวกหนอนที่มากัดกินใบและใช้น้ำหมักชีวภาพแทนสารละลายธาตุอาหารพืชที่เป็นปุ๋ยเคมีใช้กะละมังหรือโอ่งเป็นอ่างรับน้ำและใช้ปั๊มน้ำตู้ปลาสำหรับดึงน้ำให้ไหลหมุนเวียน
วิธีการเริ่มจากการเตรียมแปลงคือตัดไม้ไผ่เจาะรูสำหรับใส่เส้นใยทะลายปาล์มน้ำมันใช้เมล็ดผักหยอดลงไปได้เลยผักที่เจริญเติบโตดีที่สุดคือผักกาดขาวและกวางตุ้ง หยอดเมล็ดหลุมละประมาณ 3-5 เมล็ด ถ้างอกทั้ง 5 เมล็ด สามารถถอนแยกได้เมื่อต้นกล้ามีใบจริง 2 ใบ หลังจากนั้น 5 วันก็เติมน้ำหมักชีวภาพลงในอ่างน้ำได้เลย อัตราส่วน น้ำหมัก 20 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร ส่วนระบบน้ำใช้ปั๊มน้ำตู้ปลากินไฟประมาณ 20 วัตต์

ค่าไฟ 2-3 บาทต่อการปลูกผัก 1 รอบ เปิดวันละ 2 ชม.คือตอนเช้า 1 ชั่วโมงและตอนเย็น 1 ชม.หรือสังเกตุเห็นว่าวัสดุที่ปลูกแห้งก็สามารถเปิดน้ำได้ถ้าไม่แห้งก็ไม่ต้องเปิดหรืออยากจะฟังเสียงน้ำตกก็เปิดได้กลาย เป็นจิตรบำบัดวิธีหนึ่งและในการสังเกตุว่าต้นพืชที่ปลูกขาดธาตุอาหารหรือไม่ให้สังเกตุจากสีของใบพืชถ้าเห็น ใบเริ่มมีสีออกเหลืองก็ให้เติมน้ำหมักชีวภาพลงไปอีกเพิ่มครั้งละ 20 ซีซีต่อน้ำ 20 ลิตร หรือถ้าวันไหนฝนตกคิดว่าน้ำหมักที่ใส่ไปเริ่มเจือจางก็สามารถเพิ่มน้ำหมักลงไปได้อีก ใช้เวลา 20-25 วัน ก็สามารถเก็บผักรับประทานได้และเมื่อเราเก็บผักต้นแรกรับประทานเราก็สามารถหยอดเมล็ดลงไปทดแทนได้ทำอย่างนี้จะทำให้เรามีผักกินทั้งเดือนและปลอดภัย ไม่ต้องกลัวสารเคมีเพราะเรา “ปลูกเอง กินเอง”
การปลูกผักวิธีนี้ทำให้ประชาชนทั่วไปที่อาศัยอยู่ในชุมชนเมืองและพื้นที่เกาะสามารถทำได้ประหยัด น้ำกว่าการใช้ดินทำให้ลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือนใช้เวลาว่างและวัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่นให้เป็นประโยชน์

คลินิกเทคโนโลยีศูนย์วิทยบริการมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์จังหวัดกระบี่ โทร. 075-666085-7