ศึกษาดูงานถอดแบบองค์ความรู้ เครื่องสาวรังไหมันธุ์ไทยพื้นบ้าน ณ กลุ่มผู้เลี้ยงไหมบ้านสร้างค้อ ตำบลสร้างค้อ อำเภอภูพาน จังหวัดสกลนคร บ้านสร้างค้อเป็นหมู่บ้านเลี้ยงไหมในโครงการศิลปาชีพพิเศษของสมเด็จพระบรมราชินีนาถแบ่ง ออกเป็น 2 กลุ่ม กลุ่มผู้เลี้ยงไหม และกลุ่มผู้ผลิตเส้นไหมและทอผ้า จะเน้นการผลิตเส้นไหมจากไหมพันธุ์ไทยพื้นบ้าน และกลุ่มผู้เลี้ยงไหมใช้ความชำนาญในการเลี้ยงบวกกับความชำนาญในการสาวไหม เอา มอเตอร์ไฟฟ้ มาใช้ดึงเส้นไหมจากรังไหมพันธุ์ไทยพื้นบ้านได้สำเร็จ สามารถเพิ่มราคาเส้นไหมจากกิโลกรัมละ 900 – 1,000 บาท เป็นกิโลกรัมละ 1,700 – 2,500บาท เส้นไหมใช้เป็นไหมปักผ้าได้และทอผ้าได้ตามต้องการ จากภูมิปัญญานี้ ศูนย์นวัตกรรมไหมจึงนำเอามาพัฒนาเป็นเครื่องสาวไหมที่มีรูปทรงกะทัดรัดสะดวกในการใช้งานและสามารถเคลื่อนย้ายได้ วิทยากร นางนิภาพร วงพรมภู ประธานกลุ่มสาวไหมสร้างค้อถ่ายทอดเทคนิกการสาวไหมและการใช้เครื่อง

ผลการศึกษาดูงาน กลุ่มผู้เลี้ยงไหมพอใจกับเครื่องสาวไหมมอเตอร์ไฟฟ้าและได้ร่วมแลกเปลี่ยนแนวคิดระหว่างการเลี้ยงไหมของสมาชิกศิลปาชีพกับกลุ่มเกษตรกรนอกเขตส่งเสริมในด้านการแปรรูปผลิตภัณฑ์ไหม ต่างกันที่กรอบ สร้างและกำหนดราคาได้ แต่ อีกกลุ่มไร้กรอบกำหนดทิศทางการทอผ้าจึงไม่ได้ราคาที่ตนอยากได้ นี้คือช่องว่างที่นักวิจัยต้องอุทิศตนและมันสมองเข้าไปช่วยอย่างมีสติและจริงใจด้วยจิตอันเป็นสาธารณะไม่แบ่งพวกพร้องและเลือกกลุ่มปฏิบัติ มีวิญญาณของนักพัฒนา จึงจะทำงานกลุ่มได้สำเร็จ

การพัฒนาต่อยอดเครื่องสาวไหม จากเครื่องต้นแบบที่ไปศึกษาได้นำเอาวัสดุที่หาง่ายและมีในท้องถิ่นเช่น ท่อPVC มาทดแทนท่อนไม้ที่หายากในปัจจุบัน และร่วมกันออกแบบให้เหมาะกับการใช้งานและทันกับระยะเวลา การทำงาน

การฝึกอบรมการลอกกาวไหม การฟอกกาวไหม การย้อมสีไหม

หลักสูตรการลอกกาวไหม / การฟอกกาวไหม / การย้อมสีไหม ใช้ระยะเวลาในการฝึกอบรม 2 วัน วันแรกวิทยากรจะสาธิตให้เกษตรกรดูอย่างละเอียดและครบทุกขั้นตอน วันที่สอง จะให้เกษตรกรฝึกปฏิบัติตามจนคล่องเนื้อหาหลักสูตร การเตรียมเส้นไหมดิบ การลอกกาวไหม การฟอกกาวไหม การย้อมสีไหมเทคนิคและวิธีการ

วิทยากรหลักสูตร ชื่อ นายประเสริฐ บาลัน อายุ 49 ปี ประธานกลุ่มทอผ้าไหมบ้านพนมดิน ตำบลตาเมียง อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์ 32140 เบอร์มือถือ 08-1718-3259 ประสบการณ์การทำงานทอผ้าไหมและผลิตอุปกรณ์ทอผ้าไหมมายาวนาน 25 ปี

กิจกรรมอบรมการฟอกกาวไหมและการย้อมสีไหม ในโครงการพัฒนาและแปรรูปผลิตภัณฑ์ไหมด้วยไหมพันธุ์ไทยพื้นบ้าน ภายใต้โครงการคลินิกเทคโนโลยี ปี 2550

ขั้นตอนการฟอกกาวไหม
1. ต้มน้ำใส่หม้อฟอก 20 ลิตร (หรือ 1 ปิ๊บ ) / ไหม 1 กิโลกรัม
2. ใส่เคมีฟอกกาวไหม
- สบู่หั่นฝอยๆ 20 กรัม
- ด่างฟอก 50 กรัม
- ผงเหม็นฟอกขาว 10 กรัม คนให้ละลาย
3. นำไหมไปล้างให้สะอาด บิด กระตุกและตากให้แห้ง
หมายเหตุ : การฟอกครั้งต่อไปไม่ควรใช้น้ำเก่า ควรเปลี่ยนน้ำใหม่ทุกครั้ง

ขั้นตอน สาธิตและฝึกปฏิบัติการย้อมไหมเพื่อให้ได้คุณภาพสูง
1. ต้มน้ำในหม้อย้อม 20 ลิตร หรือ 1 ปิ๊ป / ไหม 1 กิโลกรัม
2. ใส่ผงขาวกันด่าง 20 กรัม / ไหม 1 กิโลกรัม เทลงในหม้อย้อมคนให้ละลาย
3. ใส่สีลงในถังตักน้ำอุ่นคนสีให้ละลายแล้วเทลงในหม้อย้อม คนให้ทั่ว
4. ใส่ไหมลงในหม้อย้อม ขณะต้มย้อมต้องกลับไหมบ่อยๆ ต้มเดือดประมาณ 45-60 นาที
5 .นำไหมไปล้างให้สะอาด
6. นำไหมไปบิดให้แห้ง
7. นำไหมไปแช่ในน้ำ 20 ลิตร ผสมน้ำมันก๊าด น้ำมันพืช-แป้งมันที่ละลายน้ำร้อนที่เตรียมไว้
กลับไหม ไป-มา ประมาณ 10 นาที
8 .นำไหมไปบิดให้แห้งแล้วกระตุกและตาก


สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
คลินิกเทคโนโลยีมหาวิทยาลัยมหาสารคาม