การถ่ายทอดความรู้เทคโนโลยีเพิ่มผลผลิตข้าวไร่
ทำการถ่ายทอด 6 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การเตรียมแปลงก่อนปลูก 2) การใช้เมล็ดพันธุ์บริสุทธิ์เพื่อเพิ่มผลผลิต 3) การปลูก 4) การดูแลรักษา 5) การคัดเลือกพันธุ์ข้าวให้บริสุทธิ์สำหรับทำเชื้อพันธุ์ และ 6) การจัดการแปลงหลังเก็บเกี่ยว
- ปี 2554 ทำการถ่ายทอดเทคโนโลยีเพิ่มผลผลิตข้าวไร่ให้แก่เกษตรกร จำนวน 54 ราย พบว่า เกษตรกรมีความสนใจที่จะนำไปปฏิบัติในแปลง เพราะว่าเทคโนโลยีเพิ่มผลผลิตข้าวไร่ทั้ง 6 ขั้นตอนจะสามารถทำให้ผลผลิตเพิ่มขึ้น โดยในเบื้องต้นจะเลือกขั้นตอนที่ปฏิบัติได้ง่าย ได้แก่ การเตรียมแปลง การปลูก โดยมีเกษตรกร 2 ราย เข้าร่วมทดลองในการคัดเมล็ดพันธุ์ในพื้นที่ของตนเอง รายละ 100 ตารารงเมตร จากการถอดบทเรียนการปลูกข้าวไร่ พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่ใช้พื้นที่ในการปลูกข้าวไร่ติดต่อตั้งแต่ 3 ปี ขึ้นไปจนถึง 10 ปีซึ่งแต่ละครอบครัวจะมีพื้นที่ที่ปลูกข้าวอย่างน้อยครอบครัวละ 3-5 แปลงต่อปี ในด้านการเขตกรรมในแปลง พบว่า ขั้นตอนการผลิตมีความสอดคล้องกับเทคโนโลยีการเพิ่มผลผลิตข้าวไร่ โดยเฉพาะในขั้นตอนการเตรียมแปลง ส่วนขั้นตอนการปลูก การใช้เมล็ดพันธุ์และการดูแลรักษา ยังปฏิบัติตามวิถีเดิมอยู่ คือ ปลูกโดยใช้เมล็ดต่อหลุมประมาณ 10 – 15 เมล็ด ใช้เมล็ดพันธุ์โดยใช้ชุดเดียวกับข้าวที่นำมาบริโภค และไม่ได้ใส่ปุ๋ย
- ปี 2555 ถ่ายทอดให้แก่เกษตรกร 64 ราย ในพื้นที่ 96 แปลง ใช้เมล็ดพันธุ์ 8,680 กก. พบว่า เกษตรกรได้ดูแลรักษาแปลงโดยการใส่ปุ๋ยทุกราย ได้ผลผลิตประมาณ 89,450 กก. (ผลผลิตสูงสุด=240กก./เมล็ดพันธุ์ 10 กก., ผลผลิตต่ำสุด= 44.4กก./เมล็ดพันธุ์ 10 กก., ผลผลิตเฉลี่ย=103.05กก./เมล็ดพันธุ์ 10 กก.) จากการดำเนินงานมีเกษตรกร 10 ราย นำเทคโนโลยีเพิ่มผลผลิตข้าวไร่ทั้ง 6 ขั้นตอน ไปปฏิบัติอย่างเข้มข้นในแปลงของตนเอง รายละ 200 ตรม. รวมทั้งสิ้น 1 ไร่ 1 งาน ได้ผลผลิตรวม 418 กก. จากเมล็ดพันธุ์ 20 กก. นอกจากนั้นเกษตรกรได้เรียนรู้และทดลองใช้เทคโนโลยีเพิ่มผลผลิตข้าวไร่ในแปลงตนเอง จากการถอดบทเรียนเกษตรกรได้สะท้อนถึงการใช้พันธุ์ข้าวที่มีความบริสุทธิ์ของสายพันธุ์ทำให้มีการเจริญเติบโตที่สม่ำเสมอ โรคและแมลงในแปลงมีน้อยเมื่อเทียบกับแปลงเดิม และให้ผลผลิตค่อนข้างสูง ดังนั้นในฤดูกาลเพาะปลูกปีถัดไปเกษตรกรจะนำไปใช้ในพื้นที่ปลูกข้าวหลักของตนเอง
- ปี 2556 ถ่ายทอดให้แก่เกษตรกร 50 ราย ในพื้นที่ 125 แปลง ได้ทำการดูแลรักษาโดยการใส่ปุ๋ยเพื่อเพิ่มการเจริญเติบโตของข้าวทุกราย และจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่ จำนวน 12 ราย ทำการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่ จำนวน 7 สายพันธุ์ ในพื้นที่ 6 ไร่ และได้นำเทคโนโลยีเพิ่มผลผลิตข้าวไร่ไปปฏิบัติในแปลงอย่างเข้มข้น ได้ผลผลิต 1,517 กิโลกรัม ผลผลิตเฉลี่ย 253 กิโลกรัมต่อไร่ แยกเป็นผลผลิตที่คัดเลือกสำหรับทำเป็นเมล็ดพันธุ์ จำนวน 900 กิโลกรัม และผลผลิตที่คัดออกเพื่อใช้สำหรับบริโภค จำนวน 587 กิโลกรัม ซึ่งผลผลิตที่เป็นเมล็ดพันธุ์ได้กระจายไปให้เพื่อบ้านโดยใช้วิธีการยืมเพื่อใช้เป็นเมล็ดพันธุ์ปลูกในปีต่อไป มีอัตราการยืม 10:15 คือ ยืมเมล็ดพันธุ์ไป 10 กิโลกรัม เพื่อนบ้านต้องใช้คืน 15 กิโลกรัม แล้วนำข้าวที่ได้ทั้งหมดขายให้แก่ผู้ที่สนใจ เพื่อเป็นต้นทุนการรับซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าวที่กลุ่มผลิตในปีต่อไป


ต้องการข้อมูลเพิ่มเติมติดต่อ
สถาบันพัฒนาและฝึกอบรมโรงงานต้นแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (บางขุนเทียน) 83 หมู่ 8 แขวงท่าข้าม เขตบางขุนเทียน กรุงเทพฯ 10150
โทรศัพท์ 02-4523456/085-6754915
อีเมล์ pasat.suy@hotmail.com