เทคโนโลยีพร้อมถ่ายทอด
การย้อมสีธรรมชาติเป็นภูมิปัญญาที่สร้างอาชีพให้คนในท้องถิ่นมายาวนาน สร้างสีสันสดใสให้กับงานสิ่งทอให้มีเอกลักษณ์โดดเด่น โดยใช้องค์ความรู้ที่ถ่ายทอดสืบต่อกันมา การสกัดน้ำย้อมส่วนใหญ่ได้นำส่วนต่าง ๆ ของพืช ได้แก่ ราก แก่น เปลือก ผล ดอก และเมล็ด ซึ่งแต่ละส่วนของพืชให้เฉดสีที่แตกต่างกัน สำหรับเคล็ดลับการสกัดสีย้อมจากวัตถุดิบในท้องถิ่นมีหลายวิธีขึ้นอยู่กับชนิดของวัตถุดิบนั้น ๆ เช่น การหมัก การสับ และการโขลก เพื่อให้ได้น้ำย้อมสำหรับย้อมเส้นด้ายและผืนผ้า
ในกระบวนการย้อมจำเป็นต้องมีสารช่วยติด หรือที่เรียกว่ามอร์แดนท์ (Mordant) ซึ่งจะช่วยให้เม็ดสีสามารถดูดซึมเข้าสู่เส้นใยได้ดียิ่งขึ้น โดยสารช่วยติดจากธรรมชาติที่ชาวบ้านนิยมนำมาใช้ย้อมสีธรรมชาติ ได้แก่ น้ำด่าง น้ำปูนใส น้ำสนิม และน้ำโคลน โดยสารเหล่านี้นอกจากจะช่วยให้สีดูดซึมได้ดีแล้ว ยังช่วยสร้างความหลากหลายให้กับเฉดสีอีกด้วย อย่างไรก็ตาม การย้อมสีธรรมชาติมักมีข้อจำกัดในเรื่องของวัตถุดิบ ซึ่งกระบวนการดังกล่าวใช้เวลานาน ยุ่งยาก ซับซ้อน และบางฤดูกาลอาจจะขาดแคลนวัตถุดิบที่ต้องการ
นวัตกรรมผงสีย้อมธรรมชาติ ที่ให้สีย้อมได้เหมือนกับต้มเองเป็นการนำวัสดุให้สีที่มีในท้องถิ่น เช่น แก่นขนุน แก่นฝาง เปลือกมะพร้าว เปลือกต้นลำไย ดอกอัญชัน ดอกทองกวาว และใบสัก มาสกัดเป็นสีย้อมเพื่อกักเก็บไว้ใช้ในรูปแบบผงสีย้อมสำเร็จรูป ซึ่งมีการใช้วัสดุดูดซับสี ที่มีคุณสมบัติเป็นสารช่วยย้อม (Mordant) ในตัว สามารถใช้ย้อมเส้นด้าย และผืนผ้าได้ตามต้องการ การใช้นวัตกรรมผงสีย้อมธรรมชาติจะช่วยให้ผู้ย้อมประหยัดเวลาในการย้อมได้ถึง 4 เท่า สามารถแก้ปัญหาการขาดแคลนวัตถุดิบบางฤดูกาล และเติมเต็มความต้องการในสีอื่นที่ไม่มีในท้องถิ่นสร้างสรรค์ผลงานสิ่งทออย่างไม่มีขีดจำกัด
ต้นแบบผลิตภัณฑ์ผงสีย้อมผ้าธรรมชาติกึ่งสำเร็จรูป ได้แก่
1. ผงสีแก่นฝาง
2.ผงสีดอกอัญชัน
3.ผงสีแก่นขนุน
4.ผงสีเปลือกมะพร้าว
5.ผงสีเปลือกต้นลำไย
